• Pochodzenie Łemków
  • Kurierskie szlaki przez Łemkowszczyznę
  • Działalność UPA na Łemkowszczyźnie
  • Podziemie ukraińskie na Łemkowszczyźnie w latach 1945-1947 na tle dyskusji o tożsamości narodowej jej mieszkańców
  • Wysiedlenia lata 1944-1946
  • Akcja Wisła
  • Powroty na Łemkowszczyznę
  • Obóz w Jaworznie
  • Zmiany świadomości Łemków na wskutek wysiedleń
  • Łemkowie w III Rzeczypospolitej
  • Rozmieszczenie i liczebność Łemków w Polsce na podstawie wyników spisu powszechnego z 2002 roku

 
/ Łemkowie / Tematy historyczne / Powroty na Łemkowszczyznę
 


Artykuł autorstwa Tomasza Kalbarczyka, który ukazał się w Biuletynie Instytutu Pamięci Narodowej (IPN) nr 1-2 z 2005 roku.

Wysiedleni podczas "Akcji Wisła". Powroty na Łemkowszczyznę

Wiosną 1947 roku, na polecenie komunistycznych władz Polski, wojsko, milicja i służby bezpieczeństwa deportowały w ramach akcji "Wisła" około 150 tysięcy Ukraińców z ich ziem rodzinnych w południowo-wschodniej Polsce i osiedliły w rozproszeniu, na zachodzie i północy kraju. Przesiedleni nie poddawali się jednak, część z nich próbowała powracać nielegalnie inni doczekali się złagodzenia polityki państwa wobec mniejszości narodowych i możliwości formalnego zatwierdzenia powrotu.

Przesiedleni dotkliwie odczuwali działania władz dążących do polonizacji tej grupy. Osiedleni w znacznym rozproszeniu i odseparowani od inteligencji, mieli według założeń decydentów zasymilować się z ludnością polską. Tymczasem propaganda sprawiła, że witani z nieufnością jako "członkowie band UPA", ze strachu zaszywali białym płótnem tradycyjne hafty na swoich koszulach. Większość przesiedlonych była wyznania greckokatolickiego, brak możliwości sprawowania kultu we własnym obrządku wzmagał wśród nich poczucie krzywdy. Los wysiedlonych podzielili także Łemkowie, z których część nie uważała się za Ukraińców. Jako szczególnie przykre odczuwali oni zmianę krajobrazu i klimatu.

Opór przesiedlonych i pierwsze powroty
Ograniczono swobodę poruszania się przesiedlonych i wydano im całkowity zakaz odwiedzania ziem rodzinnych. Początkowo zgody UB wymagały nawet podróże w obrębie jednego województwa. Wójtom i sołtysom polecono inwigilować przesiedlonych i donosić o wszelkich ruchach tej ludności. Taka sytuacja wzmocniła wśród wielu Ukraińców postawę buntu. Powszechnym sposobem protestu były odmowy przyjmowania aktów nadania wystawianych przez Powiatowe Komisje Ziemskie. Przyjęcie takiego aktu uważano za zgodę na to, co się stało, za zdradę ojcowizny.
W trakcie przydzielania nowych miejsc zamieszkania stosunkowo szybko zabrakło zagród z niezniszczonymi domami i budynkami gospodarczymi. Przyznawano więc coraz bardziej zdewastowane zabudowania. Były to w dużej części domy wymagające generalnego remontu, bez podług, okien, drzwi i pieców. To również było jedną z przyczyn dążenia do powrotów. Ku zdziwieniu władz administracyjnych okazało się szybko, że nie był to jednak powód najbardziej istotny. Dla wielu ofiar akcji "Wisła" najważniejsza była tęsknota za przekazywaną z dziada pradziada ziemią, górskim krajobrazem i cerkwią w rodzinnej wiosce.
Manifestowano więc swój sprzeciw dla zaistniałej sytuacji. Najbardziej zaś dramatyczną formą oporu było odmawianie przyjęcia pomocy materialnej nawet w wypadku wyjątkowo trudnych warunków mieszkaniowych, taką samą wymowę miało nie podejmowanie prac na roli.
Lokalne władze administracyjne i powiatowe Urzędy Bezpieczeństwa donosiły o "Samowolnych oddaleniach z powiatu w niewiadomym kierunku"1. W każdej gromadzie przeprowadzono ankiety, które potwierdzały złą sytuację materialną i nastrój przygnębienia wśród wysiedlonych, zamieszczano w nich także informacje o ucieczkach. Wiele lokalnych ośrodków administracji przesyłało do władz centralnych raporty wyrażające głębokie zaniepokojenie.
Jeszcze w trakcie przeprowadzania wysiedlenia okazało się, że przynajmniej częściowo, województwa zachodnie i północne nie są w stanie przyjąć takiej ilości osób, jak przewidziano w planach. W związku z tym zmieniono podejście do problemu przemieszczania się przesiedlonych. Już w 1948 roku Ministerstwo Ziem Odzyskanych zachęcało UB do wydawania zgody na przeprowadzki w rejonie województwa. Wyraźnym wyłomem w dotychczasowej linii postępowania była zgoda na osiedlanie w województwach centralnych. Niektórzy wysiedleni potraktowali to zarządzenie jako szansę na poprawienie swego losu. Bezpośrednim następstwem takiej decyzji było uwolnienie się z pod stałego nadzoru UB. Jednocześnie można było mieć nadzieję, iż będzie to pierwszy etap w drodze powrotnej na ziemie rodzinne.
Ponieważ w pierwszych latach po akcji "Wisła" przeprowadzki przesiedlonych z jednego gospodarstwa na drugie w obrębie Ziem Zachodnich nie były rzadkością można było próbować wykorzystać to zjawisko do ukrycia ucieczki na południe. W ten sposób wyruszyła w drogę powrotną do rodzinnej wsi Wierchomla Wielka rodzina Źrółków.2 Czujność kierownictwa PGR oraz władz lokalnych została uśpiona za pomocą rzekomej zgody na objęcie przez rodzinę Źrółków gospodarstwa oddalonego o 40 kilometrów od PGR, do którego zostali oni przesiedleni. Opisywana próba powrotu zakończyła się niepowodzeniem. Uciekinierzy po dotarciu do ziem rodzinnych zostali zatrzymani i wysiedleni ponownie na Ziemie Odzyskane.
Pierwsze powroty to historie dramatów pojedynczych osób i rodzin. Jedyne w swoim rodzaju sploty wydarzeń. To wreszcie opowieści o ludzkiej pomysłowości i różnych sposobach na obronę przed krzywdzącymi posunięciami władzy.
Osoby, które wracały jako pierwsze miały zwykle zapewnioną pomoc ze strony krewnych lub znajomych, którzy uniknęli przesiedlenia. Bez tej pomocy ich przyjazdy nie byłyby możliwe. Przykładem są losy Anastazji Pilip, która wróciła do rodzinnej Zyndranowej po kilkumiesięcznym pobycie w PGR na Ziemiach Zachodnich.3 Ojciec pani Pilip uniknął przesiedlenia, dzięki czemu mógł prowadzić starania o umożliwienia powrotu córce. Próby uzyskania nieformalnej zgody wójta zakończyły się niepowodzeniem. Jednak miejscowy komendant MO, obiecał w tajemnicy, że nie będzie interweniował, wobec czego postanowiono zaryzykować. Anastazja Pilip wróciła w sierpniu 1947 roku i ukrywała się przez pierwsze miesiące pobytu w rodzinnym domu.
Trudną do wyjaśnienia niekonsekwencją władzy, było pozwolenie na powrót do domów rodzinnych osobom oskarżanym wcześniej o współpracę z UPA, zwalnianym z więzień i obozu w Jaworznie. Problemem dla władz było - jak to określano - "nasycenie ziem zachodnich," musiano sobie chyba jednak zdawać sprawę z tego, jak niebezpiecznym z ich punktu widzenia zjawiskiem może stać się precedens. W 1948 roku po zwolnieniu z Jaworzna do Zyndranowej wrócił mąż Anastazji Pilip. Do tej samej wsi w październiku 1951 roku, wrócił zwolniony z więzienia Teodor Gocz późniejszy twórca miejscowego muzeum i ośrodka kultury łemkowskiej.4
Pomimo znanej powszechnie nieugiętej polityki władz państwa, nie rezygnowano z oficjalnych starań o powrót. Przesiedleni kierowali podania i listy do wszystkich możliwych instancji administracji i partii. Chęć powrotu argumentowali w nich trudnościami z zagospodarowaniem i asymilacją. Pojawiały się także wątpliwości co do słuszności przeprowadzenia akcji "Wisła." Jednocześnie deklarowano zwykle lojalność wobec państwa i obiecywano wzmożony wysiłek po powrocie na ojcowiznę. Przed 1956 r. przyjętą formą odpowiedzi, było odesłanie podania z adnotacją, iż powrót jest niemożliwy ze względu na użytkowanie gospodarstw przez nowych osiedleńców, PGR, lub spółdzielnie produkcyjne.
MBP wystosowało do władz lokalnych zarządzenie, w którym informowano, że ilość podań przesyłanych do ministerstwa nie może być duża, że każde podanie ma być dokładnie umotywowane ważnymi argumentami i szczegółowo zbadane przed "przedłożeniem do decyzji."5 Takie postawienie sprawy zmniejszyło znacznie ilość próśb przekazywanych do ministerstwa, nie zahamowało ich jednak całkowicie.
Nie odrzucano automatycznie wszystkich podań. Zachowane dokumenty świadczą o tym, iż pewną część z nich traktowano poważnie już w 1948 roku. Jeżeli podanie trafiało do MBP zwracano się do wojewódzkich Urzędów Bezpieczeństwa o nadesłanie charakterystyki osoby wnoszącej podanie. Jeśli UB posiadał informacje dotyczące takich osób, zobowiązany był do wyrażenia swojej opinii w sprawie ewentualnego powrotu petenta.
W szczególnie skomplikowanych przypadkach nasilała się korespondencja między urzędami. Pierwsze formalne zgody na zalegalizowanie powrotu dotyczyły rozbitych małżeństw i samotnych osób potrzebujących wsparcia ze strony rodziny.6 Jeśli zdarzyło się iż z różnych przyczyn jedno z małżonków uniknęło przesiedlenia pozwalano na powrót drugiego małżonka. W kilku przypadkach pozwolono osobom starszym i chorym przyjechać do rodziny, która pozostała w dawnym miejscu zamieszkania.
Już w pierwszym roku po przesiedleniu pojawiły się zorganizowane formy oporu. Przesiedleni przekazywali sobie wzajemnie rady dotyczące postępowania z władzami. W MBP zauważono iż wszystkie podania zbiorowe są podobne do siebie zarówno pod kątem treści jak i formy, polecono więc rozpocząć poszukiwania osoby odpowiedzialnej za ich formułowanie. Szczeciński Urząd Bezpieczeństwa zlokalizował tę osobę w listopadzie 1948 r.
Szybko rozpowszechniały się także określone sposoby uzasadniania przesyłanych do władz podań. Część przesiedlonych skarżyła się na kłopoty zdrowotne związane ze zmianą miejsca pobytu i klimatu. Niezależnie od rzeczywistych dolegliwości, dotyczących zwykle osób starszych, coraz więcej osób zgłaszało się do lekarza w celu zdobycia zaświadczenia o złym stanie zdrowia. W pewnym momencie zaświadczenia o stanie zdrowia stały się niemal powszechnie stosowanym załącznikiem do składanych podań. Zwróciło to uwagę MBP, które zadbało o to, by poinformować swoich pracowników o niskiej wiarygodności tych zaświadczeń.

Rok 1952: pierwsze zmiany
Częściowe złagodzenie polityki państwa wobec mniejszości narodowych w Polsce miało miejsce w kwietniu 1952 roku, czyli cztery lata przed przełomowym XX Zjazdem KPZR. Podjęta wtedy tajna uchwała Biura Politycznego KC PZPR7 uznawała fakt zróżnicowania etnicznego społeczeństwa. Wyrażała potrzebę prawnego uregulowania stanu posiadania ludności ukraińskiej, kwestii nauczania języka ojczystego mniejszości, stowarzyszeń i prasy w językach narodowych. Jednym z głównych celów tej ustawy było jednak zahamowanie powrotów.
Uchwała ta miała wielkie znaczenie dla osób, które podjęły samodzielne i nielegalne powroty. Na najwyższym szczeblu władzy postanowiono bowiem iż można zalegalizować choć część z nich: "Zaleca się stworzyć pełne możliwości ustabilizowania się ludności, która samodzielnie powróciła, na obecnym miejscu zamieszkania, z wyjątkiem elementów wyraźnie szkodliwych, które należy ponownie wysiedlić." Nie oznaczało to zgody na jakiekolwiek nowe powroty. Określenie zaś "elementy wyraźnie szkodliwe," jest tak dowolne interpretacyjnie, iż w praktyce pozostawiało wszystkim posiadającym odpowiednie kompetencje władzom wolną rękę w postępowaniu z powracającymi przesiedleńcami.
Zobligowana do działania administracja lokalna województw północnych i zachodnich próbowała stosować różnorodne środki nacisku. Przykładowo w Olsztynie proponowano wprowadzić zakaz przewożenia mebli i w ten sposób uniemożliwić powroty wysiedlonym, którzy niejednokrotnie chcieli wracać wraz z całym swoim dobytkiem. W Koszalinie prezydium WRN podjęło uchwałę zabraniającą "wymeldowania na stałe rolników, względnie ich rodzin, w wypadku, gdy tacy noszą się z zamiarem opuszczenia gospodarstwa."8 Ustawę zniesiono w listopadzie tego samego roku, po interwencji Komendy Głównej MO, jako niezgodną z obowiązującymi przepisami.
W marcu 1952 r. wojewódzkie urzędy bezpieczeństwa otrzymały instrukcję w której wyznaczono zadania funkcjonariuszy mające na celu "ukrócenie samowolnych wyjazdów."9 Jednostki terenowe UB miały stworzyć sieć agenturalno - informacyjną, żeby dowiedzieć się kto chce wyjechać i móc prowadzić działania prewencyjne. Polecano sporządzać notatki, które miały zawierać informacje o tym kiedy obserwowane osoby zostały wysiedlone, gdzie znajdują się w danej chwili, jaki jest ich stosunek do "organizacji nacjonalistycznych," ewentualnie jaki jest stosunek pokrewieństwa względem osób zaangażowanych w działalność polityczną lub podziemną. Notatki miały zawierać wnioski co do dalszego postępowania z obserwowaną osobą. Milicja miała zatrzymywać nielegalnie przybyłych i wspólnie z Urzędem Bezpieczeństwa organizować ponowne wysiedlenie. Na osobach które zatrzymano wymuszano podpisywanie zobowiązań o rezygnacji z powrotu.
W tej samej instrukcji znajdowała się swoista wykładnia rozumienia i stosowania prawodawstwa w PRL. Pisano w niej, iż "UB powinien porozumieć się z Radami Narodowymi, co jest szczególnie ważne gdy powrót odbył się niby legalnie tj. za zezwoleniem Rady Narodowej (która z reszta nie miała prawa go wydawać, ale o czym powracający nie wiedział)."
Zarządzenie ponownego przesiedlenia osób, które powróciły nielegalnie napotykało na poważne trudności techniczne. W celu przygotowania tej operacji nakazano prezydiom Wojewódzkich Rad Narodowych w terminie do 30 czerwca 1952 r. sporządzenie list osób, które powróciły nielegalnie. Urzędnicy lubelscy dostarczyli listy z miesięcznym opóźnieniem, a rzeszowscy w ogóle nie wypełnili swego zadania. W związku z tym władze centralne odroczyły skoordynowaną akcję ponownego wysiedlenia, a w konsekwencji nigdy nie zdołały takowej zorganizować. Odbywały się tylko pojedyncze akty ponownego wysiedlenia. Głównym powodem takiego stanu rzeczy był brak finansów, które miałyby przeznaczyć na ten cel władze lokalne. UB w Rzeszowie zwrócił się już w październiku 1951 r. do MBP o wprowadzenie zakazu wynajmu wagonów kolejowych, pisano wtedy iż rodziny powracają wraz z całym inwentarzem i nie ma środków na ponowne wysiedlenie w takiej formie.10
Działalność Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa w Rzeszowie stała się w grudniu 1951 r. obiektem poważnych zastrzeżeń ze strony ministerstwa. Zarzucano mu nie tylko bierność i nie podejmowanie działań skierowanych przeciw powrotom, ale wręcz "bezradność wobec faktów samowoli."11 Kolejną przyczyną która wywołała niezadowolenie w ministerstwie było odsyłanie z Rzeszowa do województw północnych i zachodnich pism w sprawie powrotów, bez uprzedniego ich rozpatrzenia.
MBP informowano także, iż administracja lokalna i Urzędy Bezpieczeństwa nie tylko nie przeciwdziałają powrotom i nie prowadza ponownych przesiedleń, ale "odwrotnie pomagają tym ludziom osiedlić się i zagospodarować na ich poprzednim miejscu zamieszkania"12 Uzasadniając kroki podjęte w ustawie z IV 1952 r. dla polepszenia sytuacji ludności ukraińskiej jej twórcy przyznawali, że znaczna część przesiedlonych nie dbała o rozwój przejętych gospodarstw. Władze lokalne nie realizowały w pełni powierzonego im zadania i nie wspierały gospodarczo przesiedlonych. Zdarzały się także przypadki gdzie świadczenia i podatki były narzędziami dyskryminacji i szykan. Ustawa obligowała Ministerstwa Finansów i Rolnictwa m.in. do uregulowania stanu prawnego gospodarstw objętych przez przesiedlonych, przeciwstawienia się dyskryminacjom w przyznawaniu ulg w podatku gruntowym i udzielania kredytów umarzalnych.
Ustawa ta wyznaczała linię postępowania dla lokalnej administracji i terenowych instytucji partyjnych. Zmiana w postępowaniu władz lokalnych w województwach zachodnich i północnych miała doprowadzić do poprawy sytuacji przesiedlonej ludności i w dalszej konsekwencji doprowadzić do zahamowania skłonności do powrotów na ziemie rodzinne. Z czasem poprawiała się sytuacja w gospodarstwach objętych na ziemiach zachodnich, zmiany miały jednak charakter nierównomierny, nie satysfakcjonowały tak większości Ukraińców, Łemków, jak i autorów ustawy.
W czerwcu 1955 r., po trzech latach funkcjonowania ustawy, w KC PZPR uznano jej oddziaływanie za niewystarczające. List Sekretariatu KC PZPR O zadaniach KW i KP w sprawie poprawy sytuacji gospodarczej i wzmożenia pracy politycznej wśród ludności ukraińskiej13 zawierał opis sytuacji przesiedlonej ludności i wykazywał, iż nie było takiego punktu wśród zaleceń uchwały z 1952 r. który zostałby w pełni zrealizowany. Samowolne powroty, nie uregulowane sprawy własności, niedostateczna pomoc władz lokalnych, zbyt mała ilość przyznanych kredytów i niezauważane potrzeby kulturalne pozostały dla KC problemami czekającymi na rozwiązanie.
W KC alarmowano, iż "zdarzają się fakty, że niektóre Prezydia Rad Narodowych zamiast przeciwdziałać powrotowi ludności ukraińskiej zezwalają na pozostawienie przez Ukraińców gospodarstw rolnych, wydając im zaświadczenia o przekazaniu gospodarstwa (...) Liczne powroty wysiedlonych Ukraińców (...) ułatwione są również biernością władz administracyjnych w województwie lubelskim i rzeszowskim".14 Konkluzją było stwierdzenie, że pomimo powrotów Komitety Wojewódzkie i Komitety Powiatowe nie podejmują działań zgodnych z ustawą z IV 1952 r. Niepełne podporządkowanie władz lokalnych względem rozporządzeń płynących z centrum i wadliwa działalność administracji były więc znacznym ułatwieniem i stwarzały szanse dla pragnących powrotu. Ogólną liczbę powrotów przed 1952 rokiem ocenia się w tym dokumencie na ok. 3000. Nie istniały opracowania dla poszczególnych regionów.
Dokument zawiera kolejną instrukcję postępowania z przesiedlonymi, przeznaczoną dla władz terenowych. Nakazywano w nim powracających samowolnie z Ziem Zachodnich kierować natychmiast do miejsc dotychczasowego zamieszkania. Komitety Wojewódzkie i Powiatowe miały pilnować by Prezydia Rad Narodowych przeprowadziły ponowne wysiedlenie i "nie dawały zezwoleń na wyjazd do dawnych miejsc zamieszkania, za wyjątkiem nadzwyczajnych przypadków".15
Taki brak konsekwencji i sposób sformułowania instrukcji stwarzał wyraźną możliwość zalegalizowania niektórych powrotów. Ponieważ wytyczne nie definiowały "nadzwyczajnego przypadku" władze lokalne miały wolna rękę w podejmowaniu tej decyzji. Istotną przeszkodą była natomiast konieczność zaakceptowania jej przez organy centralne. Zezwolenie na powrót miały być wydawane przez prezydia WRN województw południowych i wschodnich w porozumieniu z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i Prezydium WRN województwa w którym zamieszkiwali ubiegający się o powrót. Ponieważ MBP, a później MSW stało na stanowisku nieprzychylnym dla powrotów można się było spodziewać blokowania takich inicjatyw.
Ustawa zawierała polecenie: "Zalegalizować powroty po 30 czerwca 1952 r. na poprzednie swoje gospodarstwa, o ile gospodarstwa te nie zostały przed ich powrotem nikomu przydzielone." Dotyczyło to oczywiście niewielkiej części łemkowskich domostw, jednak istotny był sam fakt legalizacji tych przypadków, swoista zapowiedź odwilży. Była to także kolejna niekonsekwencja w działaniu władzy. Po raz drugi zalecono tolerować zaistniałe powroty i jednocześnie nie dopuszczać do kolejnych. Na podstawie treści listu można odnieść wrażenie, iż nikt nie zauważył, że takie rozwiązanie problemu stwarza podstawy, by sytuacja powtórzyła się po raz kolejny.

Rok 1956: rozbudzone nadzieje
Wyraźne zmiany w polityce narodowościowej zapoczątkował XX zjazd KPZR, wyznaczył on kierunek zmian dla całego bloku państw, w tym rzecz jasna dla Polski. Na VII plenarnym posiedzeniu KC PZPR nie pominięto również kwestii narodowościowej. Partia wypowiedziała się przeciw przejawom "nacjonalizmu, szowinizmu i dyskryminacji." Podkreślano poszanowanie i równość praw niezależnie od narodowości. Przedstawiono potrzebę zapewnienia mniejszościom "warunków nieskrępowanego rozwoju oświaty i kultury w ich języku ojczystym i pełnego ich udziału w życiu państwowym, społecznym i politycznym kraju"16
Przejawem tych zmian była między innymi negatywna ocena akcji "Wisła" dokonana przez część elit partyjnych. W poufnej, wewnętrznej Informacji w sprawie ludności ukraińskiej wydanej w maju 1956 r. przez MSW stwierdzono wręcz, że "przeprowadzenie akcji "Wisła" było niesłuszne, (...) przyniosło w efekcie poza szkodami gospodarczymi (...) poważną nie naprawioną po dziś dzień szkodę polityczną, a mianowicie głęboki żal u wysiedlonych oraz wzrost nastrojów nacjonalistycznych".17 W ten sposób na porządku dziennym stanął problem niechętnie podnoszony przez władzę, zagadnienie zadośćuczynienia i naprawienia wyrządzonych krzywd.
Problem ten był także tematem posiedzenia kolegium MSW 5 czerwca 1956 r. Wiceminister Władysław Hibner oceniał przesiedlenia jako usprawiedliwione ponieważ uważał, że nie było innej możliwości likwidacji UPA.18 Krytykował jedynie ostre represje, które towarzyszyły akcji. Jednocześnie zdecydowanie sprzeciwiał się zadośćuczynieniu w postaci zezwolenia na powroty do starych miejsc zamieszkania. Podobnego zdania byli drugi wiceminister Sznek i komendant główny MO Wolański. Ten ostatni jako bezpośredni wykonawca akcji "Wisła" nie mógł zajmować innego stanowiska.
W rezultacie tego posiedzenia sprzeciwiono się żądaniom zezwolenia na powroty, i tym razem zwyciężyła koncepcja dążenia do poprawy warunków życia przesiedleńców tak, aby utrzymać ich na nowych miejscach zamieszkania. Nie wszyscy uczestnicy posiedzenia byli jednak tego zdania, część jego uczestników była do pokrzywdzonej mniejszości nastawiona bardziej przychylnie. Brak zdecydowania i konsekwencji widać było nie tylko w sporach wśród elit władzy, niejednokrotnie były nim nacechowane wypowiedzi jednej osoby, czy stwierdzenia jednego dokumentu.
W wspomnianym sprawozdaniu MSW z maja 1956 r. przyznawano iż sytuacja przesiedlonych jest niejednokrotnie trudna i mimo upływu czasu nie poprawia się, a powroty wciąż trwają. Stwierdzano w nim różne podejście jakie prezentowały władze lokalne odnośnie tego problemu. Władze prezydium WRN w Lublinie praktycznie przyjmowały wszystkich powracających od VI 1952 r. Natomiast WRN w Rzeszowie "w zasadzie nie tolerowało samodzielnych powrotów." Łemkowie znaleźli się więc w tej grupie przesiedlonych, która miała do czynienia z nieprzychylnie nastawioną administracją. Dokument zdawał się jednak zachęcać do zmiany tej sytuacji stwierdzając, iż "doświadczenie województwa lubelskiego wskazuje, że w szeregach wypadków stabilizację powracającego nie na swoje gospodarstwo udało się uzyskać".19 Pozostawał jeszcze problem nowych właścicieli odebranych gospodarstw.
Powroty wywoływały konflikty z nowymi osiedleńcami. Wielu z powracających nie miało pracy co prowadziło do trudnej sytuacji materialnej. Zdarzały się przypadki osiedlania na terenie PGR, a nawet w byłych gospodarstwach wysiedlonego, u nowego właściciela. Czasami jednak dochodziło do porozumienia i osiedleńcy zgadzali się na wymianę gospodarstw i wyjazd na ziemie zachodnie. Łemkowie często oferowali ponoszenie kosztów związanych z przejazdem Polaków na ziemie zachodnie a także, pozostawienie zaoranych, czy też zasianych pól.
W przedstawionym powyżej dokumencie MSW stało na stanowisku, że w przypadku konfliktów konieczne jest ponowne wysiedlenie. Zwracano w nim także uwagę na brak podstaw prawnych dla takiego postępowania. Polecano więc korzystanie z przepisów wykonawczych dekretu o ochronie granic. Jednocześnie zalecano próbę pozytywnego rozwiązywania problemu, nawet jeśli brakowało wcześniejszej zgody administracji. "W wypadku powrotu mimo negatywnej odpowiedzi (...) Prezydium WRN powinno starannie zbadać możliwość osiedlenia powracającego w sposób, któryby zapobiegał konfliktom z obecnym właścicielem".20
W kwietniu 1956 r. powołano Komitet Organizacyjny Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno Kulturalnego. Towarzystwo powstało pod nadzorem funkcjonariuszy MSW i dołożono starań by było lojalna wobec partii. Mimo to już pierwszy zjazd zdominował problem powrotów. Na późniejszych konferencjach UTSK domagano się także zniesienia dekretu o przejęciu przez państwo majątków przesiedlonych, zwrotu cerkwi i pozwolenia na odprawianie nabożeństw greckokatolickich. Niemal od samego początku dochodziło do konfliktów wewnętrznych. Pragnący zaznaczyć swoją odrębność Łemkowie powołali Tymczasowy Komitet Społeczno - Oświatowy Rusinów - Łemków. W tym samym czasie ze względu na liczne naciski ludności ukraińskiej premier Cyrankiewicz zdecydował się powołać Komisję do Spraw Zagospodarowania Terenów Zaniedbanych. Miała się ona zajmować kwestią możliwości ponownego osadnictwa na ziemiach bankrutujących PGR. Cyrankiewicz wciąż był jednak zwolennikiem koncepcji związania przesiedlonych z nowymi miejscami zamieszkania. Dobitnie świadczy o tym fakt, iż w marcu 1957 r. zezwolił na otwieranie parafii greckokatolickich w województwach zachodnich i północnych. Nie było takiej możliwości na Łemkowszczyźnie, gdzie zostały świątynie i cmentarze. Najlepsza była sytuacja Łemków, których gospodarstwa nie były zagospodarowane, lub były objęte przez polskich osiedleńców. Gospodarstwa wcielone do PGR, spółdzielni produkcyjnych lub objęte planem zalesiania były często praktycznie nie do odzyskania. Wyjątkiem były bankrutujące gospodarstwa państwowe. Zezwolenia na natychmiastowy powrót otrzymywali w pierwszej kolejności właściciele gospodarstw, które nie były przejęte przez polskich osadników. Zezwolenia otrzymywali także ci, którzy zdecydowali się objąć niezagospodarowaną ziemię, lub pozostałości po zlikwidowanej spółdzielni produkcyjnej, czy nierentownym PGR.
Urzędy powiatowe na Łemkowszczyznie po 1956 r. były zasypywane tysiącami podań o zgodę na powrót. Objęcie gospodarstwa było możliwe przez zakup ziemi z Państwowego Funduszu Ziemi. Zdarzały się także nieodpłatne przydziały ziemi dokonywane ze względu na nieuregulowany po przesiedleniu na zachód stan majątkowy. Trzecią możliwością było odkupienie gospodarstwa od polskich osadników. Działo się tak zarówno na drodze legalnej, jak i nieformalnej. Zdarzały się przypadki oszukiwania Łemków, odsprzedawania dzierżawionych gospodarstw, czy pobierania zbyt wygórowanej ceny. VII plenum KC PZPR dostarczyło piszącym podania nowej argumentacji. Powszechnym stało się nawiązywanie do zmian w polityce partii:

Zwracam się z uprzejma prośbą o zwrot mojej własności to jest domu nr. 67 oraz 41,5 ha ziemi we Ropica Górna pow. Gorlice.Majątek mój został zabrany podczas przesiedlenia ludności ukraińskiej na zachód, co uważam za wielka krzywdę. Stary jestem i chcę umierać na swojej ziemi. Uważam że słowa ministra Jarosińskiego nie były na wiatr rzucone, że krzywda nasza będzie wyrównana.21

To jedno z najkrótszych podań zawiera trzy charakterystyczne elementy: przedstawienie krzywdy dokonanej w czasie akcji "Wisła," wątek osobisty i nawiązanie do aktualnej sytuacji politycznej. Spośród najczęściej wymienianych przyczyn zabrakło tylko opisu złej sytuacji życiowej zaistniałej na ziemiach zachodnich, w tym często wymieniany był także zły stan zdrowia. Przykładem na odwołanie się do tych problemów może być fragment innego podania:

Jestem Łemkiem wysiedlonym w 1947 r. na ZO ze wsi Czarna, pow. Gorlice. Pozostawiłem tam 11 ha ziemi i 5 mg lasu, dom mieszkalny i stodołę. Na ZO ulokowano mnie w domu poniemieckim, zniszczonym, który komisja uznała za niezdatny do użytku, kazała mi się z niego wyprowadzić, bo grozi mu zawalenie. Budynków gospodarczych do dyspozycji nie mam, a chudobę muszę trzymać w tymże walącym się budynku mieszkalnym, w którym wraz z żoną i pięciorgiem dzieci mieszkam. Zdrowie w mokrych ruinach straciłem, jak i moja rodzina cała.22

Coraz częściej zwracano się do UTSK o pośrednictwo w składanych prośbach. Pojawiały się także podania zbiorowe na których podpisywało się od kilkunastu do kilkudziesięciu osób. Część z nich wystawił zarząd główny UTSK, który występował w imieniu poszkodowanych. Inne były po prostu zbiorowym wystąpieniem jakiejś grupy wysiedlonych, którym udało się w tej sprawie porozumieć. Rzecz jasna taka forma podań miała zwiększyć ich skuteczność i stawiała władze w trudniejszej sytuacji.
W lutym 1957 r. Zarząd Główny UTSK wystosował do KC PZPR pismo23, które miało w istocie formę dramatycznego apelu. Pisano w nim, że działalność UTSK "nie może w pełni przeciwdziałać przejawom głębokiego niezadowolenia," przypominano o poczuciu krzywdy, braku zgody na zasadę zbiorowej odpowiedzialności i trudnej sytuacji wysiedlonych. Podkreślano, że o nastrojach i powszechnej chęci powrotu świadczą setki listów i podań spływających do organizacji. Nie było takiego zebrania, czy konferencji UTSK, na którym nie podnoszono tematu.
Nasiliło się zjawisko wyjazdów na dawne ziemie i badania możliwości powrotu. Uczestnicy takich wyjazdów stwierdzali często, że ich zabudowania gospodarcze stoją nie użytkowane, a ziemia leży odłogiem. Czasem obserwowano także, że gospodarstwa były przydzielane rolnikom, którzy posiadali także swoje dawne gospodarstwo i w nim prowadzili główne uprawy, natomiast na gospodarstwach objętych po wysiedlonych prowadzili dodatkowe uprawy dewastując je i wyjaławiając ziemię. O niepokojach wywołanych przez taki stan rzeczy UTSK informowało najwyższe władze.
Największe protesty i oburzenie budziło jednak postępowanie prezydiów Rad Narodowych, które nie tylko nie stosowały się do zaleceń swych zwierzchników, ale podjęły także nowe działania wymierzone przeciw powrotom. Na początku 1957 r. nasiliło się zjawisko pospiesznego i często nieformalnego nadawania przez Rady Narodowe gospodarstw po wysiedlonych, także w wypadkach wcześniejszego wydania zezwolenia na powrót do tych gospodarstw. Jak konkludowało UTSK "dowodzi to chęci przeciwdziałania powrotom w ogóle, nawet w tych przypadkach, gdy te powroty są możliwe i gospodarczo pożądane".24
Odpowiedzią na wzmożony nacisk środowisk ukraińskich była Uchwała Sekretariatu KC PZPR z 10 IV 1957 r.25 Uchwała przewidywała powołanie specjalnej komisji, której zadaniem było opracowanie "możliwości indywidualnych i grupowych powrotów ludności ukraińskiej do województw lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego." Zgodnie z uchwałą zezwolenia na natychmiastowe powroty miały być udzielane jeśli gospodarstwo zainteresowanej osoby jest wolne, jeśli zostało rozdysponowane, ale faktycznie nie było wykorzystane, lub jeśli wchodziło ono w skład zlikwidowanego PGR.
Powtórzono zakaz powrotów bez zezwolenia, jednak jako sankcje wymieniono nie udzielenie pomocy finansowej, zaniechano więc gróźb ponownego wysiedlenia. Jednocześnie zabroniono również "dewastowania i rozbierania wszelkich zabudowań poukraińskich na terenie woj. lubelskiego, rzeszowskiego i krakowskiego oraz przydzielania nie rozdysponowanego mienia poukraińskiego innym osobom,"
Uchwała wzbudziła wielkie emocje i nadzieje, jej wprowadzenie nie oznaczało jednak, że powroty stały się łatwe do osiągnięcia, szczególnie, że decydenci z województw rzeszowskiego i krakowskiego nie zamierzali zmieniać linii swojego postępowania. W czasie gdy do władz centralnych płynęły głosy domagające się ułatwienia powrotów, z Rzeszowa napłynęło pismo, które utrzymywało z całą mocą niedorzeczną tezę o braku gospodarstw do objęcia.26
Apogeum niechęci wobec powracającej ludności ukraińskiej i ignorancji wobec rozporządzeń władz centralnych była uchwała połączonych prezydiów Wojewódzkich Rad Narodowych w Rzeszowie i Krakowie, z października 1957 r. W uchwale stwierdzano, że 2500 rodzin z przeludnionych obszarów woj. krakowskiego osiedli się na Rzeszowszczyznie. Po nagłośnieniu sprawy w "Trybunie Ludu," w środowiskach ukraińskich zawrzało. Władze wojewódzkie, które z uporem twierdziły, że nie ma już miejsca dla osadników, nagle oferowały 100 tys. hektarów gruntów do objęcia. W wyniku rozgłosu inicjatywa Wojewódzkich Rad Narodowych została zablokowana, nie zmienił się jednak kierunek działań jej pomysłodawców.
W związku z uchwałą KC zwiększyła się znacznie liczba powracających, nasilenie zjawiska spowodowało, że decyzje o powrocie podejmowali, ci którzy wcześniej się wahali. Ułatwiło to decyzje także, tym którzy mieli niewielkie szanse na odzyskanie własnego gospodarstwa, lub brakowało im środków finansowych na przeprowadzkę. Powracający w tym czasie nie zważali na trudności. Zdarzało się, że obejmowali oni opuszczone i zrujnowane gospodarstwa, a nawet owczarnie i budynki po zamkniętych PGR. Kilka rodzin zdecydowało się przyjechać w góry mimo tego, że dostały umarzalne kredyty na zagospodarowanie na zachodzie. Najbardziej zdesperowani wprowadzali się do gospodarstw zajętych przez nowych osadników, czym doprowadzali do konfliktów i interwencji władz lokalnych. Niechętna powrotom administracja wykorzystywała skwapliwie te przypadki próbując udowodnić na ich przykładzie, że nie należy zezwalać na powroty.
Powracającym legalnie zaczęto udzielać długoterminowych pożyczek. Rozpoczynał się powolny proces odbudowy. Pozostało jednak jeszcze wiele problemów do pokonania. Dla Łemków walka o przetrwanie kultury trwała, wielkim problemem pozostawał fakt nie uznawania przez władze ich tożsamości i odrębności Nie wszyscy byli w stanie spłacić zaciągniętych kredytów. Odroczenie spłaty pierwszej raty i odsetek o rok, stanowiło w części przypadków zbyt krótki okres czasu. W kilku przypadkach bank rozpoczął w takiej sytuacji środki egzekucyjne. Zwykle jednak po interwencji władz, lub UTSK przesuwano termin spłat o kolejne 3 lata.
Największe nasilenie powrotów miało miejsce w latach 1956 - 1958. Później liczba wracających malała. Punktem zwrotnym wydaje się być rok 1963, kiedy to większość raportów sporządzanych przez władze lokalne dla MSW mówiło o wyraźnym zmniejszaniu się, lub wręcz o zanikaniu zjawiska powrotów. Różna była także tendencja do powrotów w poszczególnych regionach. Na początku lat siedemdziesiątych, kiedy to na Łemkowszczyźnie nie notowano już prawie powrotów, przyjazdy do Przemyśla i jego okolicy były wciąż bardzo liczne. Pojedyncze przypadki w Beskidach pojawiały się dalej, koniec tego procesu stanowiły rzadkie powroty osób starszych pragnących spędzić ostatnie lata swego życia w rodzinnych stronach, podobnie niewielka była ilość powracających przedstawicieli następnego pokolenia, osób urodzonych na ziemiach zachodnich, lub wysiedlonych w dzieciństwie.
Najliczniejsze powroty na Łemkowszczyznę odbyły się do gromad: Gładyszów, Uście Gorlickie, Wysowa, Ropa, Lipinki, Sękowa, Krynica i Szymbark.27 Największe i najbardziej zwarte grupy Łemków mieszkają w okolicach Gorlic.
Określenie liczby Łemków, którzy powrócili w rodzinne strony stwarza poważne trudności. Władze lokalne posługiwały się często danymi szacunkowymi, nie istniało dla nich pojęcia Łemkowie ani Łemkowszczyzna, więc opracowania dotyczą całej ludności ukraińskojęzycznej, lub jednostki administracyjnej. Władze nie odnotowały powrotów nieformalnych. W części przypadków o gospodarstwa ubiegały się dzieci przesiedlonych (w imieniu rodziców lub własnym) występując oficjalnie, jako Polacy, wpływając w ten sposób na zafałszowanie prowadzonych przez administrację statystyk. Roman Reinfuss określa liczbę powrotów na Łemkowszczyznę w latach 1956 - 1958 na około 2 tys. osób.28 Szacunkowe wyliczenia dotyczące wszystkich powrotów po 1956 r. mówią o 6 tys. rodzin, stanowiących ok. 3 proc. przesiedleńców.29 Niektóre źródła mówią natomiast o 10 tys. rodzin, które powróciły na ziemie rodzinne.

Tomasz Kalbarczyk
Kontakt z autorem: tkalbarczyk@op.pl

1. Informacja w sprawie ludności ukraińskiej, AAN, MZO 1032.
2. Na podstawie wywiadu przeprowadzonego z Michałem Źrółką w Warszawie we wrześniu 2003 r., por. także M. Źrółka Opowieści Łemkowskie, Warszawa 1998., s. 196.
3. Na podstawie wywiadu przeprowadzonego z Anastazją Pilip w listopadzie 2003 r. w Zyndranowej.
4. Na podstawie wywiadu przeprowadzonego z Teodorem Goczem w listopadzie 2003 r. w Zyndranowej, por. także Teodor Gocz Życie Łemka, Zyndranowa 2001, s. 97.
5. Okólnik MBP do szefów Wojewódzkich Urzędów Bezpieczeństwa, AIPN 0299/28 t.2
6. AIPN 0296/22 t.2.
7. O zadaniach KW i KP w sprawie poprawy sytuacji gospodarczej i wzmożenia pracy politycznej wśród ludności Ukraińskiej, AIPN, MSW I DSA 363.
8. CA MSWiA, URM 99/242, k.58, podaje za I. Hałagida Ukraińcy na Zachodnich i Północnych Ziemiach Polski1947 - 1957, Warszawa 1999., s.90.
9. Tamże.
10. AIPN 0296/28 t.2
11. Tamże.
12. AIPN 0299/28 t. 2
13. AIPN, MSW I DSA 363.
14. Tamże.
15. Tamże.
16. Uchwały Komitetu Centralnego PZPR od II do III zjazdu, Warszawa 1959, s. 162.
17. Informacja w sprawie ludności ukraińskiej, IPN, MSW I, Gabinet Ministra 198.
18. E. Mironowicz, Polityka Narodowościowa PRL, Białystok 2000.
19. Informacja w sprawie ludności ukraińskiej, IPN, MSW I, Gabinet Ministra 198.
20. Tamże.
21. Podanie Jana Rotko do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gorlicach, kopia w posiadaniu autora.
22. Podanie Peregryma Pantelejmona, kopia w posiadaniu autora.
23. Zarząd Główny UTSK, Notatka dla Komisji KC PZPR ds. Narodowościowych, AAN, KC PZPR, 237/XIV/146.
24. Tamże.
25. Uchwała Sekretariatu KC PZPR, W sprawie ukraińskiej mniejszości narodowej w PRL, IPN, MSW II DSA 9008.
26. Pismo pierwszego sekretarza KW PZPR w Rzeszowie W. Kruczka do KC PZPR na ręce pierwszego sekretarza W. Gomułki., AAN 237/XIV/146.
27. Informacja Prezydium WRN w Rzeszowie z VI 1963 r., IPN MSW II 9025.
28. R. Reinfuss, Śladami Łemków, Warszawa 1989, s. 132.
29. K. Pudło, Dzieje Łemków po drugiej wojnie światowej, w: Łemkowie w historii i kulturze Karpat, s. 374.

beskid-niski.pl na Facebooku


  
11338

Komentarze: (139)Dodaj komentarz | Forum

Imię i nazwisko:
E-mail:
Tekst:
Suma liczb 9 i 1: (Anty-spam)
    ;

hyyomndgvo (adgkpjs@outlook.com) - 2023-02-06 08:55:09
Beskid Niski - kompendium wiedzy o Beskidzie Niskim; górach,ludziach,historii i architekturze ahyyomndgvo hyyomndgvo http://www.g5kvgu9yvm8uqn01gk342350w8l774r7s.org/ [url=http://www.g5kvgu9yvm8uqn01gk342350w8l774r7s.org/]uhyyomndgvo[/url]
 
owqizf (emuvpy@tdqfdf.com) - 2021-12-12 03:56:50
QvqzHD gnhtelpblzkd, [url=http://yieeufkbtkdn.com/]yieeufkbtkdn[/url], [link=http://hfihlyliuxse.com/]hfihlyliuxse[/link], http://vbbzqcodcntq.com/
 
Stanley (conradzry@aol.com) - 2020-11-25 00:41:51
I'll put him on efectos secundarios de amitriptyline 10 mg "The scare that was created by the lengthy delay inresolving the (fiscal) issue has created a situation that hastaken Fed tapering off the table for a considerable periodhere," said Stephen Massocca, managing director at WedbushEquity Management in San Francisco.
 
Hosea (edwardkdn@gmail.com) - 2020-11-25 00:41:50
One moment, please arcoxia etoricoxib msd tablet Green Bay Packers quarterback Aaron Rodgers said Friday that he was shocked and disappointed after his friend Ryan Braun admitted to violating baseball's rules against using performance-enhancing substances.
 
Galen (hymangmk@gmail.com) - 2020-11-25 00:41:50
How much is a Second Class stamp? minipille desogestrel absetzen nebenwirkungen "'Harry Potter' had this wonderful innocent magic to it and it got darker as it went along ... maybe 'Hunger Games' takes that to the next step. We've taken it even further with 'Divergent,'" the film's director Neil Burger said.
 
Stanton (santosn35@aol.com) - 2020-11-25 00:41:49
I'm doing a masters in law is adderall cheaper than strattera The company said on Monday that a lower dose of itsexperimental drug to treat a rare movement disorder did not meetthe main goal of a mid-stage clinical study. Cowen and Co cut its price target on the stock to $19 from $20while MKM Partners cut its target to $13.50 from $17.00 andOppenheimer to $15 from $19.
 
Jeramy (merlinzgr@usa.net) - 2020-11-25 00:41:49
Could you ask him to call me? can tylenol cause constipation in infants We all know Rihanna is a good girl gone bad, but sometimes the Barbadian beauty goes above and beyond her usual naughtiness. Becoming quite the oversharer, the singer has no problem baring almost all...
 
Blake (scott5e@aol.com) - 2020-11-25 00:10:16
I have my own business seroquel cvs price Ammonium nitrate is a dry fertilizer mixed with otherfertilizers such as phosphate and applied to crops to promotegrowth. It can be combustible under certain conditions. (Additional reporting by Ros Krasny. Writing by Karen Brooks;Editing by Bob Burgdorfer)
 
Henry (michael8u@aol.com) - 2020-11-25 00:10:15
A law firm pioglitazone side effect The Knicks are in position to give World Peace the remaining part of their mini- mid-level exception, which is worth approximately $1.7 million. The Knicks used the other half of their mini-mid-level to re-sign Pablo Prigioni.
 
Eliseo (warner3f@yahoo.com) - 2020-11-25 00:10:13
I'll put him on permethrin 5 cream walgreens * The United States won China's acknowledgement of U.S.concerns about cyber theft of intellectual property andcommitments to limit subsidies to Chinese state-owned firmsduring high-level talks this week, the U.S. Treasury said onFriday.
 
Francisco (nathanael5n@gmail.com) - 2020-11-25 00:10:12
Could I ask who's calling? small static caravan sites in norfolk The regime holds a firm grip on a corridor running from the southern border with Jordan, through the capital Damascus and up to the Mediterranean coast, where a large portion of the population belongs to President Bashar Assad's Alawite sect. The rebels, who are primarily drawn from Syria's Sunni Muslim majority, control a chunk of territory that spans parts of Idlib and Aleppo provinces in the north and stretches along the Euphrates river to the porous Iraqi border in the east. Tucked into the far northeastern corner, meanwhile, Syria's Kurdish minority enjoys semi-autonomy.
 
Nathaniel (grover4b@usa.net) - 2020-11-25 00:10:12
Gloomy tales revatio price in bd Using federal aid, the city enlisted three development teams, each with its own architect, to put up new flood-resistant, energy-efficient homes in the Rockaways, Staten Island and southern Brooklyn for the thousand or so families who remain homeless.
 
Delmer (kennith3w@yahoo.com) - 2020-11-24 22:54:23
A book of First Class stamps enalapril maleato 20 mg tabletas His battle has been distinctive for featuring all the hallmarks of grassroots politics in Western democracies: aggressive street campaigning, an army of dedicated volunteers and a well-oiled social media machine.
 
Jared (miquelwwm@usa.net) - 2020-11-24 22:54:21
I like watching football houses for sale in artane area Redmond, Washington-based Microsoft reported fiscal fourth-quarter profit of 59 cents per share, compared with a 6 cents per share loss in the year-ago quarter when it wrote off the cost of a failed acquisition.
 
Alvaro (blakec44@aol.com) - 2020-11-24 22:54:20
Withdraw cash benicar hct uses The food business is benefiting from new products, a focuson providing for special occasions and M&S avoiding anyinvolvement in a scandal over foods found to contain horsemeatwhen they were labelled as containing other meats.
 
Randy (colemanf32@yahoo.com) - 2020-11-24 22:54:20
Looking for work recommended sites to buy viagra Perceived voter suppression laws and the imbalance of minorities in the criminal justice system were also hit in the roughly 20-minute speech. He also drew a particular focus on the recent decision by House Republicans to nix a large portion of the federal budget for food stamps.
 
Randolph (derickv28@yahoo.com) - 2020-11-24 22:54:19
We went to university together xytomax gnc Fire Department officials said they received a call for a shooting about 12:15 a.m. Police sources said four people suffered nonfatal gunshot wounds. Two were transported by ambulance to Beth Israel Medical Center, both with leg wounds. Two others suffered graze wounds.
 
Maximo (augustine1p@gmail.com) - 2020-11-24 19:10:50
I like watching TV prevacid canada But with an offense that ranks ninth in the AL in runs and could lose its leading home run hitter, Nelson Cruz, to a lengthy Biogenesis-related suspension, the Rangers are in dire need of a power hitting corner outfielder — which is why they’ve had two scouts in Chicago this weekend looking at the White Sox’s Alex Rios and Adam Dunn.
 
Benjamin (heath6c@gmail.com) - 2020-11-24 19:10:48
What sort of music do you listen to? good site to buy viagra The systematic killing of seven Americans in three months stands out even in the long and bloody history of the U.S.-backed effort to quash Mexican drug trafficking. Tens of thousands of Mexicans have died, and dozens of Americans have been killed in cartel-related violence, often because of ties to people involved in drug trafficking. But assassinating U.S. law-enforcement agents remains a taboo for most Mexican organized crime, as does the deliberate targeting of Americans with no ties to the drug war.
 
Malcolm (darius6u@lycos.com) - 2020-11-24 19:10:48
Could I have an application form? ramipril normon The Draconids are notoriously unpredictable. Some years they are impressive, with thousands of falling stars per hour, and other years they are much more sedate. Showers in 1933 and 1946 were especially large.
 
Clement (ricardoasb@usa.net) - 2020-11-24 19:10:46
I'd like some euros order acyclovir oitment from canada Frances O'Grady, the TUC general secretary, said: "These updated figures from the ONS still underestimate the true scale of zero hours working, which has spread like wildfire throughout our economy. 300,000 workers in the care sector alone are employed on these insecure terms and conditions and that is before you factor in sectors like higher education, retail, legal services and journalism."
 
Jason (gilberto9e@aol.com) - 2020-11-24 19:10:45
Insert your card reviews of buspar for anxiety BEIJING, Oct 24 (Reuters) - Strong new orders drove thefastest expansion in China's manufacturing sector in sevenmonths in October, a preliminary survey showed on Thursday, moreevidence that the economy is stabilising although a strongrebound remains elusive.
 
Barbera (leland7m@yahoo.com) - 2020-11-24 17:52:45
I've been made redundant voltaren sr 100mg dose ‶What do pumpkin seeds have? They’re loaded with protein, iron, zinc and magnesium,” Hoffmann said. ‶Imagine that 1/4 cup of pepitas has already 50 percent of the magnesium intake that you require in a day and 20 percent of the zinc and the iron. So it’s a superfood, obviously.”
 
Lewis (jeramyp50@aol.com) - 2020-11-24 17:52:44
How many days will it take for the cheque to clear? does isotretinoin cause hair loss In his suit, Gray, 33, alleged that he had been repeatedly stopped by cops without justification. Daragjati busted him for disorderly conduct after Gray mouthed off about the cop’s rough treatment.
 
Enoch (jessie5q@aol.com) - 2020-11-24 17:52:43
I'm unemployed ciprofloxacin acne breakout DeJesus, who is 23 and was 14 when she was reported missing, briefly offered thanks to the public. Her mother, Nancy Ruiz, also appears on the video and urges anyone with a missing child to "please count on your neighbors. Don't be afraid to ask for their help, because help is available."
 
Cletus (guillermo4z@yahoo.com) - 2020-11-24 17:52:41
It's a bad line where to buy generic finasteride uk Those of us who knew better weren’t nearly as alarmed. We saw a jetliner with a mildly threatening problem preparing for what would be a telegenic but perfectly manageable landing. And that’s what we got. The plane touched down smoothly on its main tyres, the nose gently falling as speed bled away until the wayward gear scraped sideways into the pavement, kicking up a rooster tail of sparks. There were no injuries.
 
Vernon (frankiewjs@aol.com) - 2020-11-24 17:52:38
Another year much does valtrex cost canada Tesco sold 35,000 Hudls in two days following its September 30 launch - the fastest-selling tablet launch ever seen at the retailer. Argos is keen to tap into this growing segment as part of its reinvention from a catalogue-led to digitally-led business.
 
Merlin (guadalupehba@aol.com) - 2020-11-24 12:45:50
I stay at home and look after the children stendra manufacturer coupon * Toronto-listed oil company Pacific Rubiales,Colombia's second-biggest producer of crude, could buy rivalPetrominerales next Monday, two sources familiar withthe situation told Reuters on Friday, after shares in thecompanies had been halted.
 
Arnoldo (portervoj@gmail.com) - 2020-11-24 12:45:49
I saw your advert in the paper directions for taking kamagra Wells Fargo & Co, the biggest U.S. mortgage lender,reported a 13 percent rise in third-quarter profit, but itsmortgage banking income fell sharply as the refinancing boombegan to fade. Wells Fargo was down 0.4 percent to $41.26.
 
Anderson (broderickfed@aol.com) - 2020-11-24 12:45:49
Until August rogaine foam reviews 2012 In 2011, UN member states agreed to a target of getting HIV treatment to 15 million people by 2015. As countries scaled up treatment coverage and as evidence showed how treating HIV early also reduces its spread, the World Health Organization set new guidelines this year, expanding the number of people needing treatment by more than 10 million.
 
Arron (lindsaymbz@usa.net) - 2020-11-24 12:45:47
How many weeks' holiday a year are there? dosis de ibuprofeno suspension infantil Organizers face special challenges in Texas and Florida, where Republican leaders rejected the opportunity to set up new insurance marketplaces and collect billions of dollars in government funds to expand Medicaid. Perry and other Texas Republicans are now pushing to impose regulations including fees, extra training and surety bond requirements on navigator groups.
 
Levi (lynwoodyvz@gmail.com) - 2020-11-24 12:45:47
Could I make an appointment to see ? do accutane cause hair loss 'When I first heard of Wheyhey, the idea of a sugar free, high protein ice cream obviously caught my attention but, as a very health conscience person, sounded almost too good to be true,’ said Gandy.
 
Norman (blakec44@aol.com) - 2020-11-24 08:34:24
International directory enquiries purchase extagen Cutcliffe carries the torch at Duke, building the program on many of the same principles. He adds wrinkles to adapt to the times, running the spread offense and calling for some Wildcat formations. Connette, his quarterback, snapped the ball three seconds into the 40-second play clock last week. It went for a 12-yard touchdown pass.
 
Tracy (dwainr88@gmail.com) - 2020-11-24 08:34:23
I came here to study india viagra online The prison housed the state's worst of offenders in crowded conditions. More than 5,000 inmates were crammed into the facility in the early 1930s, Green said. In 1954, prisoners rioted, burning down several buildings, killing four inmates and injuring guards and many other inmates.
 
Rigoberto (osvaldot53@lycos.com) - 2020-11-24 08:34:21
I live in London how to cook ketopia dough bites "But we're not really settled in, because we don't have electricity right now. Our only power is that yellow cord there," he said, pointing to an extension cable running out a front window and across the yard to a neighbor's house.
 
Garry (wilmer9o@lycos.com) - 2020-11-24 08:34:19
Another year apcalis oral jelly uk While some of the main policy issues may have been neutralised, the sore subject of Australia's declining finances at the end of the decade-long mining boom remains. In a press conference after announcing the date of the election, Mr Rudd acknowledged that "economic management will be a core determinant of this election".
 
Javier (dantem64@gmail.com) - 2020-11-24 08:34:18
I've got a full-time job zyrtec drugstore.com Other approaches include that taken by Virtusize, aStockholm-based firm working with ASOS, which enables shoppersto compare the measurements of the item for sale with those ofthe clothes they already own.
 
Lloyd (jarodvyi@lycos.com) - 2020-11-24 07:36:54
I'm doing a masters in law megalis 20 buy online In many cases, the immediate effects of TBI are temporary and may seem mild — confusion, dizziness or loss of coordination, headaches, vision problems. But over time, impacts may lead to neurodegeneration and related symptoms, including memory loss, cognitive problems, severe depression, or Alzheimer’s-like dementia. Together TBIs cost tens of billions of dollars annually in medical expenses and indirect costs such as lost productivity.
 
Dustin (claud5o@yahoo.com) - 2020-11-24 07:36:52
I live here was zetia taken off the market At least 135 instances of the measles have been reported in the U.S. this year as the once-common disease is making its resurgence. At one point when the measles were common, the illness killed as many as 500 Americans per year. For a long time, the U.S. only experienced "imported" instances of the measles, meaning they came from people traveled out of the country.
 
Davis (ethant86@aol.com) - 2020-11-24 07:36:51
What do you study? high dose clomid pct Senators Charles Schumer of New York and Richard Blumenthalof Connecticut, both Democrats, have written to the U.S.Department of Energy and the New York State Public ServiceCommission asking that they help restore power and examine whatwent wrong.
 
Angelina (ronny8t@usa.net) - 2020-11-24 07:36:50
I can't hear you very well cardarine bodybuilding forum Democrat sources on Capitol Hill said measure had significant support from both Left and Right, forcing the White House launched its fierce lobbying campaign against the proposal that would end "authority for the blanket collection of records" under the Patriot Act.
 
Wendell (ruben2h@usa.net) - 2020-11-24 07:36:47
Your cash is being counted review on norvasc The spots, which were to run through the beginning of September, defend Ryan’s support for comprehensive immigration reform, and note that it would also tighten border security and require undocumented immigrants who want to legalize to pay back taxes, TheHill.com reported.
 
Darin (alexisu87@yahoo.com) - 2020-11-24 06:40:29
I'm a member of a gym cheap lexapro online no prescription The Obama administration official hinted that the president might go further this time, at least in private, saying the two would focus on "red lines" to prevent Iran from developing a nuclear weapon. Obama has long resisted Netanyahu's demand for a clear and specific ultimatum to Iran on the U.S. use of force, and there is little reason to believe he will issue one now.
 
Simon (mckinley1l@lycos.com) - 2020-11-24 06:40:27
What sort of music do you listen to? boldenona efeitos no corporation Activist investor Knight Vinke, which is calling for UBS to hive off its investment bank, said possible losses at the investment division remained a threat and it would seek a meeting with the bank's board after meeting fellow investors.
 
Grover (theron5z@yahoo.com) - 2020-11-24 06:40:26
Incorrect PIN where can i buy effexor According to the U.S. Geological Survey, the ring of fire where several tectonic plates meet and cause 90 percent of the world's seismic activity, accounts for a constant stream of eruptions, earthquakes and tidal waves.
 
Vernon (rockycxy@aol.com) - 2020-11-24 06:40:24
I've been cut off testosterone undecanoate capsules uk Policymakers also believe higher interest rates lead to more sustainable lending and investment. At a London conference on June 26, ECB executive board member Benoit Coeure detailed how low interest rates could promote bank risk-taking.
 
Marshall (jasperlwj@usa.net) - 2020-11-24 06:40:21
Please wait buspar 30 mg dividose The tone was set by a spectacular opening ceremony created by the film director Danny Boyle, which prompted one Conservative minister to remark that his party needed to pass “the Danny Boyle test” of a modern Britain and avoid being “nostalgists promoting a better yesterday”. The irony is that the particular institution whose virtues Boyle chose to extol – the NHS – has failed that test. The image of the health service presented in the opening ceremony was already years out of date; and the scandals of the past 12 months are ample evidence of the need for even the most venerated of organisations to change and reform.
 
Genaro (theodores11@aol.com) - 2020-11-24 04:33:06
I'd like to tell you about a change of address how is methotrexate administered by injection Goldman and Tourre did not tell potential investors thatPaulson's hedge fund, Paulson & Co Inc, helped select themortgage-backed securities linked to Abacus and then went on tobet against it. Amid the outcry that followed, Tourre was calledbefore a congressional committee.
 
Wyatt (major8j@usa.net) - 2020-11-24 04:33:05
Where's the postbox? betamethasone dipropionate cream usp 0.05 Bridgewater made one last desperate heave into the end zone as time expired, but the Heisman Trophy contender was unable to find anyone. The Knights then rushed the field in jubilation as a small gathering of fans in one section chanted ‶UCF, UCF!”
 
Rhett (bryans83@aol.com) - 2020-11-24 04:33:04
I love the theatre sleepwell online store "The PMIs will confirm that pick-up we saw in the second quarter," said Daniel McCormack, a strategist at Macquarie in London. "All the evidence so far suggests that the trend has continued into the third quarter."
 
Freddie (friend35@hotmail.com) - 2020-11-24 04:33:03
very best job clindamycin phosphate benzoyl peroxide gel "I guess I must've hit Kasey," Kenseth said. "I don't really know honestly. I went into Turn 1 sort of too wide and came off of (turn) 1 and I was three-wide on top, which was fine. We shoved up the middle and then I went to get back on the track and there's no room to get back on the track. I didn't know where I was supposed to go.  
 
Ethan (claudio2c@lycos.com) - 2020-11-24 04:33:02
Have you got any ? cytotec cheap "Even though we don't see each other so much any more he has lived my dreams. He is wearing the yellow jersey every day and I almost felt like I was wearing it myself," Kinjah told BBC Radio Five Live's Sportsweek programme.
 
Leonard (emilio0v@aol.com) - 2020-11-24 03:07:45
We're at university together ampicilline 500 mg glule September's non-farm payrolls report due on Tuesday, is seenas particularly important and some investors were positioningfor a strong reading, pushing the dollar up against thesafe-haven yen and Swiss franc.
 
Samuel (emeryq83@lycos.com) - 2020-11-24 03:07:43
Can I use your phone? is it legal to buy viagra in dubai BEIJING/HONG KONG - China reiterated its opposition on Thursday to a European Union plan to limit airline carbon dioxide emissions and called for talks to resolve the issue a day after its major airlines refused to pay any carbon costs under the new law.
 
Michel (elvin0c@gmail.com) - 2020-11-24 03:07:41
What's the current interest rate for personal loans? how to get diamox The combination "may be seen as an intermediate step for a future potential break-up scenario of TIM among Oi, Telefonica and America Movil," said Giovanni Montalti, an analyst at UBS Securities in London.
 
Lifestile (laurence3l@gmail.com) - 2020-11-24 03:07:40
Go travelling contre indication pour le viagra The diabetes treatment - aleglitazar - belongs to a class of drugs that rival pharmaceutical firms had already pulled back from, raising the question of why Roche had pressed on with what analysts had seen as a risky bet.
 
Williams (erniepei@aol.com) - 2020-11-24 03:07:40
I like watching TV cyclophosphamide 50 mg tablet price Vodafone says the out of home bus shelter element of the campaign - which will be heavily weighted in its 4G first switch-on city London - will be ‶the largest in history” and ‶the most comprehensive saturation of a city to date.
 
Natalie (fletcher1v@yahoo.com) - 2020-11-24 00:37:15
We were at school together what is keflex 500mg used for in dogs One could only imagine the hurt, yet Coughlin never licked his wounds. We've seen this before from him. He can be tough, mean and grumpy about his football team and then Coughlin can be an empathetic, tireless charity worker. He has gone out and worked with kids suffering from cancer, met with their families, through his own Jay Fund Foundation. He has helped the Giants in their dealings with victims of Hurricane Sandy and Sandy Hook.
 
Nigel (juliana82@lycos.com) - 2020-11-24 00:37:14
Very funny pictures qual o generico do amoxil bd Born in 1919, he rose to become a successful wildcatter - aperson who drills exploratory wells in areas not known to holdoil - after being raised by a father he described as ahardscrabble gambler and small-time entrepreneur. His parentswere Greek immigrants.
 
James (raymon9e@usa.net) - 2020-11-24 00:37:13
I was born in Australia but grew up in England betnovate cream ebay A contingency plan released by the Defense Department onFriday said the Pentagon's 1.4 million uniformed militarypersonnel would continue to report to work in the event of ashutdown. But about half of the 800,000 civilian employees wouldbe placed on unpaid leave.
 
Grant (luciusxto@usa.net) - 2020-11-24 00:37:12
Enter your PIN constant spotting on alesse ‶We get tapes from the league, as every team does, and we go over those tapes with our players,” Rex Ryan said. ‶Every Friday in the team meeting, to start our team meeting, is basically on the official report. Any of those rules, our guys are very aware of it.”
 
Harrison (esteban4h@gmail.com) - 2020-11-24 00:37:12
Free medical insurance can you order diflucan online Sources said the ex-soldier was having coffee with friends at the Westgate Mall in Nairobi when as many as 13 Al Qaeda-linked gunmen stormed the complex carrying AK-47s and began slaughtering shoppers and lobbing explosives.
 
Anthony (tracy3t@lycos.com) - 2020-11-24 00:24:18
Can I call you back? buy generic lexapro cheap “Publishing is going online more every year. Web pages and applications are replacing layout for print pages, thus the work a compositor would fulfill falls more to designers and app developers.”
 
Jocelyn (armandod92@aol.com) - 2020-11-24 00:24:18
I quite like cooking tab cialis 10mg price in pakistan NASA studies all aspects of solar activity and it's effects on the Earth and technology. But NASA primary operational space weather duty is to monitor the impact of space weather on the large fleet of NASA equipment around the Earth and throughout the solar system. NOAA has a Space Weather Prediction Center (http://swpc.noaa.gov) that handles space weather forecasts, alerts, watches and warnings for Earth directed space weather.
 
Allan (clydeirc@usa.net) - 2020-11-24 00:24:17
Where's the nearest cash machine? spc emla cream Assad's government invited a U.N. team to visit Damascus earlier this month after requesting that the world body investigate an alleged chemical attack in Khan al-Assal, a village in the north. The Syrian regime and the rebels fighting to topple it accuse each other of using chemical agents in the March 19 incident, which killed 31 people.
 
Andreas (kasey0a@yahoo.com) - 2020-11-24 00:24:17
Could you tell me my balance, please? mobic 7.5 mg price "With such deep talent, if that was the vote from the other guys out here, I think that's a real achievement in your career. There haven't been too many guys who have been in the position the last 12 years to even warrant thinking about it.
 
Lucio (nicolaspne@gmail.com) - 2020-11-24 00:24:16
Can I take your number? mgc pharma share price "We're excited by what it means for the international expansion. When you put it together with an Irish domicile that has operational tax synergies, we think it's a really compelling story."
 
Boris (rodrigoz62@yahoo.com) - 2020-11-23 20:57:34
Could you ask him to call me? metronidazol.net Mark Salinas, Hayward's mayor pro tem, said knowing where the ground shakes will help the city decide where to put new housing and other buildings. "This data, when it's available, will inform us on future development," he said.
 
Joaquin (timmy8t@usa.net) - 2020-11-23 20:57:32
I'd like to speak to someone about a mortgage viagrabuy super viagra “These three names may be more uncommon but they are all significant international earners that have been able to mitigate sterling weakness and profit from the strong dollar,” Mr Cholwill said.
 
Bruno (daniel4h@lycos.com) - 2020-11-23 20:57:32
Directory enquiries effexor xr 150 cost Reuters has not seen all the documents, but did obtain fromthe government a redacted agenda for a "classified briefing forenergy and utilities sector stakeholders" on May 23, 2013. Theagenda stated the purpose was "to discuss national security andcriminal risks to critical energy infrastructure".
 
Arlie (domenicpmq@aol.com) - 2020-11-23 20:57:30
Remove card how many mg of nolvadex should i take Del Potro, who was coming off a win at the Japan Open that returned him to the top five in the rankings for the first time in three years, received warm applause after fending off two set points before holding serve for the first time in the match and avoiding the dreaded "bagel".
 
Odell (shelbyf50@gmail.com) - 2020-11-23 20:57:29
I've got a full-time job clomid purchase canada "It's important to those who said it was not possible in the course of three and a half days to gather enough signatures to get a candidate on the ballot for citywide office," Spitzer, who announced his candidacy on Sunday, told a crowd of reporters.
 
Weston (loganndi@usa.net) - 2020-11-23 20:15:09
I'd like to send this letter by buy sulbutiamine powder Berkshire slashed its stakes in food companies Kraft FoodsGroup Inc and Mondelez International Inc by 88percent and 92 percent, respectively, and shed its stake innewspaper and broadcasting company Gannett Co.
 
Derrick (darrina13@lycos.com) - 2020-11-23 20:15:08
Through friends buy misoprostol and mifepristone uk Yes there are a number of options available, you can set your browser either to reject all cookies, to allow only "trusted" sites to set them, or to only accept them from the site you are currently on.
 
Edwin (jamisono79@yahoo.com) - 2020-11-23 20:15:08
In a meeting avapro recall 2011 Wall Street had estimated earnings of 75 cents per share, on average, according to Thomson Reuters I/B/E/S. Excluding the Surface charge, Microsoft reported 66 cents per share profit, a less drastic miss.
 
Arturo (ashleyc24@usa.net) - 2020-11-23 20:15:06
A jiffy bag can't get hard with cialis How is that possible you say? Well, it’s because every intelligent business person reviews sales and pre-tax profits periodically and makes logical provision to spend them down in wages, equipment, and bonuses.
 
Willy (bonser@gmail.com) - 2020-11-23 20:15:05
I work for myself indian viagra cost King’s first thruster is made of a one-inch block of aluminum containing a small ring of the special fluid. When a magnet is placed beneath the block, the liquid forms a tiny, five-tipped crown. When an electric force is then applied to the ferrofluid crown liquid jets emerge from each point, producing thrust.  â€śIt’s fascinating to watch,” King says. ‶The peaks get taller and skinnier, and taller and skinnier, and at some point the rounded tips instantly pop into nano-sharp points and start emitting ions.”
 
Vance (brockb76@aol.com) - 2020-11-23 20:10:40
I need to charge up my phone what happens when you go off arimidex Veolia Environmental Services believes it can find at least ?1 million worth of materials like platinum, palladium and rhodium from the muck swept up from Britain’s streets each year.
 
Darron (keenan8t@gmail.com) - 2020-11-23 20:10:37
I'm not interested in football kgr 100 viagra "The rapid expansion of shadow banking poses serious challenges, since shadow banking is closely linked to the banking system, is less regulated, and operates with implicit guarantees from banks and local governments," the World Bank said.
 
Eduardo (damonqyv@gmail.com) - 2020-11-23 20:10:36
What sort of work do you do? voltaren schmerzgel preisvergleich 120 g In May, an appeals court in Milan upheld Berlusconi's tax fraud conviction and four-year prison sentence. He was convicted in a scheme that involved inflating the price his Mediaset media empire paid for TV rights to U.S. movies and pocketing the difference. Berlusconi has said he did nothing wrong and has accused Milan magistrates of pursuing politically motivated cases against him.
 
Sandy (roycezki@aol.com) - 2020-11-23 20:10:35
How much is a First Class stamp? friseur hair sweet hair berlin Smith also demanded the temperature of her room stay a constant 83 degrees, and placed repeated calls to the Hartford Police Department, Public Health Department, Social Services Department and attorney general to complain about the hospital, according to the suit.
 
Hector (jared8c@yahoo.com) - 2020-11-23 20:10:34
I'd like , please cataflam crema "I'm going to take a deep look at underlying cash flow," said Alandsbanken analyst Lars Soderfjell. He believed Nokia would stay independent for longer as its current state was unlikely to warrant a good price, but he said a deal couldn't be ruled out depending on its finances.
 
Hayden (reginalddzr@gmail.com) - 2020-11-23 20:10:01
Yes, I love it! mass effect revolution "The employer mandate is no monster; rather, it is simply another example of Congress's longstanding authority to regulate employee compensation offered and paid for by employers in interstate commerce," the panel said.
 
Arturo (antwan9x@yahoo.com) - 2020-11-23 20:09:58
I've got a very weak signal cleocin 100 mg suppository The Adelaide research team, many of whom work for the Natural History Museum in London, investigated the genetic and anatomical variation between living animals. They then matched these changes to the timeframe over which they occurred, using a combination of complex mathematical models and fossil records.
 
Gracie (arlenppa@gmail.com) - 2020-11-23 20:09:55
Thanks funny site methylcobalamin wo kaufen I had no reservations about the final performance, of Shostakovich’s Tenth Symphony. It was a brave move, to take on a piece of such unremitting tragic seriousness, and Gergiev had clearly coached the players carefully, not just in the playing of the notes but in their meaning. One felt real understanding in the bleached-out sound of the first movement’s waltz, coming from some region “too deep for tears”. Gergiev was clearly proud of his talented fledglings, and he was right to be.
 
Bradly (wileyq48@yahoo.com) - 2020-11-23 20:09:54
Your cash is being counted doxycycline monohydrate and drinking alcohol Along the East Coast, Buckeye currently owns over 4 millionbarrels of storage in New York, nearly 1.6 million barrels inPennsylvania, as well as smaller facilities in Florida,Massachusetts, Maine and Virginia. The company also owns severalproduct pipelines in the Northeast.
 
Faustino (marcelyml@yahoo.com) - 2020-11-23 20:09:52
What do you study? arimidex without prescription Prosecutors said Hasanoff provided extensive support to al-Qaeda from 2007 to 2010, including by purchasing an advanced remote control for explosives attacks and by reporting rudimentary information about the New York Stock Exchange. They said he also made regular cash donations to people he thought were affiliated with al-Qaeda.
 
Chester (florentinom97@aol.com) - 2020-11-23 16:57:21
Do you know the number for ? erphaflam diclofenac potassium 50 mg obat apa "In terms of the budget that we had made...we wouldcertainly go beyond our plans in tractors and certainly be belowour plans in automotive," said Pawan Goenka, president,automotive and farm equipment sectors. "So to that extent, yes,there will be some off-setting that will happen."
 
Victoria (geoffreyout@gmail.com) - 2020-11-23 16:57:21
Children with disabilities topamax mg for weight loss Alex Hausner unleashed a crazed campaign against Cooper and boyfriend Benjamin Maisani, contacting them repeatedly between January 1 and June 30. He was arrested July 27 and charged with menacing, stalking, harassment and aggravated harassment.
 
Gregory (robbie5m@lycos.com) - 2020-11-23 16:57:20
When do you want me to start? curso guitarra espaola desde cero Russia, Kazakhstan and Ukraine brought charges against Ablyazov in 2009 after BTA, the bank he once controlled, was seized by Kazakh authorities and declared insolvent. BTA has Russian and Ukrainian subsidiaries.
 
Maria (marshall0m@gmail.com) - 2020-11-23 16:57:20
An envelope masteron anavar cycle results China's dominant power distributor State Grid Corp has beenholding back from purchases of electricity from wind and solarfarms due in part to concerns that the intermittent sourceswould disrupt its networks.
 
Raymond (roccoc88@aol.com) - 2020-11-23 16:57:19
I'd like to open an account erexin tablet dose Francis Pumpkin Seed, Oglala Sioux Tribe Election Commission chairman, said workers on Wednesday checked each of those ballots to confirm they were cast by enrolled members. After that process was complete, the result was 1,843 for legalization and 1,683 against it, he said.
 
Elisha (jeffry5b@lycos.com) - 2020-11-23 10:31:35
I like it a lot selling cytotec “I refuse to unilaterally surrender my right to respond to this breach of faith,” Reid said of McConnell. “I wait, I wait, but I’m not going to wait another month, another few weeks, another year for Congress to take action on the things that we have been doing for 200 and almost 40 years.”
 
Miquel (willian8c@lycos.com) - 2020-11-23 10:31:35
I'm a member of a gym anafuse reviews reddit The Defense Department said on Monday it had been directed by the White House budget office to begin planning for a shutdown, an action it said would "put severe hardships on an already stressed workforce and is totally unnecessary."
 
Nathanael (andrew5t@aol.com) - 2020-11-23 10:31:34
Another year cancel scentbird membership Bill Grimsey, the former boss of Iceland and Wickes who is leading the review, said: “It’s clear to me that a root-and-branch reform is needed to make business rates fair and equitable and less of a burden on retailers as a whole.
 
Raymon (rollandujr@gmail.com) - 2020-11-23 10:31:33
Wonderfull great site six star testosterone booster canada TripAdvisor Inc jumped 16 percent to $70.92 a dayafter reporting a jump in quarterly profit and revenue from itstravel website. The stock was the S&P 500's second-biggestpercentage gainer in afternoon trading.
 
Linwood (johnnieh76@aol.com) - 2020-11-23 10:31:32
No, I'm not particularly sporty viviscal reviews side effects The administration wants the high court to reverse a June decision by the 10th Circuit Court of Appeals in Denver favoring arts and crafts retailer Hobby Lobby Stores Inc. That decision said for-profit companies can sometimes assert religious rights if they do not wish to comply with a federal regulation.
 
Tracey (teddyz20@lycos.com) - 2020-11-23 06:32:30
Where do you live? comprar viagra cialis levitra generico health report online A groomsman in Cody Lee Johnson's wedding warned him not to marry his 22-year-old wife, who authorities say pushed her husband off a cliff in Glacier National Park during an argument just a week after they married, The Missoulian newspaper reported.
 
Erin (gregorio2e@yahoo.com) - 2020-11-23 06:32:27
I'm not working at the moment price of premarin cream ‶I’m a little leery sometimes when cramping starts,” added Collins, who said he wanted to give Buck at least 24 hours to get fluids in his system after the catcher cramped up following a ground ball he hit late Friday night.
 
Darron (shawn6x@yahoo.com) - 2020-11-23 06:32:27
I'm on work experience is 50 mg viagra enough Perhaps the biggest downside is that there is no mention of the Nun-Chuck attachment in Wii Sports Club. Racket sports in the original only made use of the Wii Remote to hit the ball and not the Nun-Chuck to move a character around. It would be good if Tennis for instance offered players the ability to move their player around the court manually — as you could in Grand Slam Tennis on the Wii.
 
Jamar (julio6u@gmail.com) - 2020-11-23 06:32:26
A staff restaurant motilium rx 10 mg What a waste of resources – money trading and raiding companies to make a sleazy wealthy idiot amass more money than a 3rd world country to satisfy a single person’s greedy appetite to win at the expense of many.
 
Wayne (jerald2r@lycos.com) - 2020-11-23 06:32:25
I'm afraid that number's ex-directory seromycin rxlist Demaryius Thomas is another issue, but it’s the inside receivers who can really do damage with crossing routes. With Dan Connor out, the Giants have to go nickel all game and hope Peyton Manning’s communication is off as he works option routes with Welker and plays Thomas off that. Julius Thomas, the ex-hoopster, had 110 yards in receptions and two TDs last week, presenting matchup problems with his ability to get downfield and make yards after the catch.
 
Alejandro (jimmiel54@gmail.com) - 2020-11-17 00:07:23
Could I have a statement, please? prazosin medication for nightmares "I think that people like Michael Sam, Kwame Harris and Jason Collins didn't only make it OK to be an openly gay sports player, they also made it easier for gay sports fans to feel a full part of their hometown team," Skandros told Reuters.
 
Darell (brentonpoe@lycos.com) - 2020-11-17 00:07:22
Best Site Good Work mobic and aleve "The obsession with protecting millionaires, potentially at the cost of hindering wildly successful and critically important private markets, strains logic and reason," he added, generating some applause.
 
Johnnie (william0u@gmail.com) - 2020-11-17 00:07:21
I'm happy very good site tamsulosin compounded for dogs "It has been the greatest privilege and sincere personal honor to serve the people of Michigan's 10th Congressional District as their voice in the US House of Representatives," Miller said in a written statement and a video message posted to her Facebook page.
 
Spencer (mitchell8y@gmail.com) - 2020-11-17 00:07:20
I've got a very weak signal aleve fiyat Midwife Zita West says hyperemesis gravidarum, a rare condition which causes severe vomiting during pregnancy, is likely to be "debilitating" for the Duchess of Cambridge with her second pregnancy
 
Cordell (zackary4f@yahoo.com) - 2020-11-17 00:07:19
I'd like to take the job prazosin 2mg uses Low salaries, starting at about $32,000 a year, and rapid turnover in the ranks has caused many prisons to adopt 12-hour work shifts, with fatigue and broken equipment contributing to prison dangers, according to Senate Criminal Justice Committee Chairman Greg Evers, a Republican.
 
Adolfo (martyudu@aol.com) - 2020-11-16 16:53:37
We need someone with experience propranolol lek 40 mg tablete The main tremor was followed by a series of powerful aftershocks.Two girls remembering their earthquake training ran under a doorway and said, “(the tremors) didn’t stop and we thought, this is kind of scary.”
 
Marcus (keenan8t@gmail.com) - 2020-11-16 16:53:37
this is be cool 8) price clomid ireland Beyond the fact that it makes no sense to spend $8 to save $1, older people do not have the money. A tenth of Americans age 75 and older live below the official poverty line. Another 24 percent have only saved a tad more.
 
Owen (jamarrya@aol.com) - 2020-11-16 16:53:36
The United States neogyn works "The CTA is a site most people are not going to traverse," Gragido said. "They are less likely to see my grandmother traversing that site than they are somebody with a vested interest in seeing what's going on in Tibet."
 
Abram (millard2h@lycos.com) - 2020-11-16 16:53:34
I'm a member of a gym meloxicam 7.5 mg cost Horta-Osorio said: "I believe this reflects the hard workundertaken over the last two years to make Lloyds a safe andprofitable bank that is focused on supporting the UK economy,"Horta-Osorio said."
 
Lavern (odellt31@usa.net) - 2020-11-16 16:53:33
Have you got any experience? doxycycline 50 mg for rosacea Content engaging our readers now, with additional prominence accorded if the story is rapidly gaining attention. Our WSJ algorithm comprises 30% page views, 20% Facebook, 20% Twitter, 20% email shares and 10% comments.
 
Claudio (sterling0i@yahoo.com) - 2020-11-16 16:20:22
Can I take your number? prolasta To its credit, eBay responded rapidly, dropping the t-shirt and tweeting: "Thank you to everyone who spotted the listings. They have now been removed. This is something that eBay takes seriously."
 
Sofia (osvaldot53@lycos.com) - 2020-11-16 16:20:19
I love the theatre loratadine mylan conseil 10 mg (sanofi) Among the different age groups Gallup polled, only those 65 or older remain in opposition to legalizing the drug. There is also a stark partisan divide, with 65 percent of Democrats and 62 percent of independents favoring legalization, compared to just 35 percent of Republicans.
 
Albert (lutherypj@aol.com) - 2020-11-16 16:20:18
How long have you lived here? cecon vitamin c tablet price in pakistan "Our board continues to listen and be responsive toshareholder input, and we have made a number of significantgovernance and compensation changes in direct response to inputfrom our shareholders," McKesson said in a statement.
 
Rosendo (randolphf21@lycos.com) - 2020-11-16 16:20:17
Stolen credit card bactrim and keflex for cellulitis * As Google Inc pushes deeper into hardware, theInternet search giant is pulling Motorola Mobility closer evenas it tries to assure device partners that the phone maker won'thave an unfair advantage. Google is forming tighter connectionswith the cellphone maker, even debating whether it could be usedto produce products like Google Glass, the company's wearablecomputer. ()
 
Christopher (kennith3w@yahoo.com) - 2020-11-16 16:20:16
Your account's overdrawn shilapravang tablets benefits in hindi And then there's speculation over who is the president's man. Is it his former Foreign Minister Zalmai Rassoul, or powerful commander Abdul Rasul Sayaf? And what about the president's own brother Qayum?
 
Melissa (alphonso5j@aol.com) - 2020-11-16 10:18:23
My battery's about to run out mycelex troches prescribing information as additional billions of dollars ofdefaulted republic debt remains outstanding on top of thoseclaims," Boccuzzi wrote.
 
Austin (shelton6t@usa.net) - 2020-11-16 10:18:22
International directory enquiries mycelex troche lozenge Centers for Disease Control and Prevention (CDC) says that consistent and correct use of condoms reduces the risk of infections such as Chlamydia and gonorrhea that are transmitted by sexual fluids
 
Herman (kenny7o@aol.com) - 2020-11-16 10:18:21
I'm interested in clotrimazole troche 10 mg The Rangers stunningly carried a 17-3-3 record in Lundqvist’s absence into Tuesday night’s game against the Kings, putting them at the top of NHL standings with a 46-18-7 overall mark and 99 points
 
Adolfo (rodneyxjo@lycos.com) - 2020-11-16 10:18:21
I'm on work experience safety of zofran while pregnant No matter what form Burns has show for Leicester this season - and he has been a little erratic - he's shown he can play international level
 
Isidro (melvinm48@lycos.com) - 2020-11-16 10:18:20
My battery's about to run out inflammatory bowel disease after flagyl Privilege applies to advice given by solicitors, barristers, foreign lawyers and in-house lawyers5(acting in their capacity as lawyers, not in an executive or compliance capacity)
 
Lyman (cedrickz99@usa.net) - 2020-11-16 05:23:59
What company are you calling from? la ventana de allegra nick jr In a separate transaction, Vivendi is also selling 172 million shares—about $2.3 billion worth at $13.60 a share—to an investment group led by Bobby Kotick, Activision's chief executive, and Brian Kelly, the company's co-chairman. The two men committed a combined $100 million to the effort. That group will hold 24% of the Activision's shares, making it the largest shareholder.
 
Lenny (donovan1h@usa.net) - 2020-11-16 05:23:59
I saw your advert in the paper ergonomic office chairs perth wa Tourre, who has left Goldman, is expected to give evidence in his defence which will argue that the Abacus offering documents, while not disclosing Paulson’s role, contained all the information investors might consider material.
 
Peyton (granvillenyj@yahoo.com) - 2020-11-16 05:23:57
A Second Class stamp trimethoprim 200 mg tabletki ulotka If so, Toni Braxton and Babyface may soon become the two next biggest things in pop music. The pair of 90s hitmakers are releasing a new album of duets this December called "Love, Marriage, & Divorce."
 
Edwardo (bryceuxi@aol.com) - 2020-11-16 05:23:56
Best Site good looking thoraxtrainer program The studies are published online Monday in the journals Science and the Proceedings of the National Academy of Sciences. The mammal paper in Science excluded humans while the primate analysis in PNAS counted people both as monogamous and not, because that differs around the world.
 
Gaston (rogelio8h@aol.com) - 2020-11-16 05:23:56
Recorded Delivery viagra online without rx After the Federal Reserve took its finger off the trigger, emerging markets have enjoyed some welcome respite. Hungary’s central bank meets today having cut interest rates by just 20 basis points in August, ending a run of successive quarter-point cuts stretching back into last year.
 
Napoleon (darrina13@lycos.com) - 2020-11-16 05:23:55
How do you do? montelukast 4mg granulat vCloud Hybrid Service will be hosted in VMware data centers in Las Vegas, NV, Sterling, VA, Santa Clara, CA, and Dallas, TX, as well as data centers operated by Savvis in New York and Chicago. Non-US data centers are expected to join the fun next year.
 
Nicky (erichtly@gmail.com) - 2020-11-16 05:23:53
I'm on business clotrimazole betamethasone cream for balanitis Backers of the Washington state initiative, known as I-522,had raised $5.3 million as of early October. The largest donorwas Dr. Bronner's Magic Soaps, a family-run company based inCalifornia, with $1.8 million.
 
Lorenzo (dantem64@gmail.com) - 2020-11-16 05:23:52
Incorrect PIN polar h10 vs h7 comparison Actually he can't outrun the hawks – some from within his own administration – prodding him toward the bitter bloodbath going on in a lawless country ruled by a ruthless tyrant. So reluctantly, he let it be known we would arm the rebels. He let an aide, Benjamin Rhodes, break the news, as if to say he didn't want his own hands stained with blood. 
 
Everett (jared8c@yahoo.com) - 2020-11-16 05:23:51
I work here is fluticasone furoate nasal spray safe during pregnancy Defense attorneys for James Holmes had objected to jurors asking questions, while prosecutors had argued juror questions could be allowed with safeguards to protect Holmes' right to a fair and impartial jury.
 
Marlin (marcelinovdo@lycos.com) - 2020-11-16 05:23:50
What qualifications have you got? testosterone enanthate cycle reddit Up to now, disapproval rates have not reflected the views of younger adults who could benefit from Obamacare. But over the summer, Obamacare's foes began targeting two major demographic targets for the administration: young people and women.
 
Broderick (earnest2c@aol.com) - 2020-11-16 03:57:47
We work together ronseal isoflex liquid rubber black review Waving goodbye to Brazil, it was a trip to remember for the first Latin American head of the Catholic Church. Pope Francis’s five-day visit to the country had aimed to breathe new life into the institution.
 
Wiley (reinaldop98@gmail.com) - 2020-11-16 03:57:46
Would you like a receipt? valtrex 500 mg reviews The updated system uses more than 1,000 different factors — such as how often content from a Page is hidden and how complete the Page's profile is — to determine whether a post is high quality. The social network tested the new algorithm on "small segment" of users and found that they interacted more with content (by liking, commenting, and sharing it) as well as hid fewer stories overall.
 
Rodrick (koreyp74@lycos.com) - 2020-11-16 03:57:44
I never went to university dosis dulcolax supp ‶Definitely looking forward to it,” said Smith, who had surgery to repair his patellar tendon and a torn meniscus in his left knee in July. ‶Without a doubt, getting back out there with my guys and getting knocked around a little bit. Sometimes you need that. Doing stuff, one-on-zeroes, it gets frustrating because you look across court and you see the guys practicing and working hard. The camaraderie.
 
Maximo (forrestnpl@aol.com) - 2020-11-16 03:57:43
I'll text you later generic clindamycin phosphate The social network's algorithms rank stories based on your feedback, including how often you interact with the friend, page, or public figure who posted; the number of likes, shares, and comments the post received from other users and your friends in particular; and how much you have interacted with that type of post in the past. Facebook's algorithms also consider whether or not you and other people across the site are hiding or reporting a given post.
 
Fabian (cletus8e@yahoo.com) - 2020-11-16 03:57:42
A pension scheme pharma audit In order to provide our users with a better overall experience, we ask for more information from Facebook when using it to login so that we can learn more about our audience and provide you with the best possible experience. We do not store specific user data and the sharing of it is not required to login with Facebook.
 
Merziuz (merz27dq3xf@hotmail.com) - 2020-11-14 05:01:59
VbeVQg http://pills2sale.com/ viagra online
 
Dewwrame (dew7wed2@klerom.in) - 2016-10-12 17:18:20
buy tramadol overseas all tramadol pills cheap tramadol no prescription where to get tramadol. tradol 50 mg prescription pain relief tramal dose tell me about tramadol . next day tramadol online cheapest tramadol . tramadol us pharmacy buy aciphex online tramadol hydrochloride 50mg side effects tramadol no rx canine tramadol tramadol side effects 50mg
 

e-mail: bartek@beskid-niski.pl
Copyright © 2003 - 2016 Wadas & Górski & Wójcik
Wsparcie graficzne: e-production.pl
praca w Niemczech|prosenior24.pl
Miód
Idea Team
Tanie odżywki
 Oglądają nas 22 osoby
Logowanie